Relacja z Wiosennych Warsztatów Mikroskopowych 2023

Tegoroczne Wiosenne Warsztaty Mikroskopowe odbyły się już po raz kolejny w Willi Zagórze pod Warszawą w dniach 23-25 marca.

Tradycyjnie uczestnicy poznali budowę mikroskopów biologicznych (DO Genetic Pro Trino) i stereoskopowych (DO SZ-630T).

Zostały przedstawione techniki jasnego pola, ciemnego pola i kontrastu fazowego, cyfrowe kamery mikroskopowe, ich parametry i funkcje. Można było także zapoznać się z mikroskopem metalograficznym (DO MET-200TRF) i mikroskopem odwróconym (NIB620) a także z mikroskopem cyfrowym DO SMART 5MP.

Mamy nadzieję, że praktyczne ćwiczenia (m.in. z barwienia preparatów) pozwoliły uczestnikom na utrwalenie nowych umiejętności. Dziękujemy wszystkim uczestnikom za aktywne uczestnictwo w warsztatach mikroskopowych.

Jednocześnie zapraszamy wszystkich chętnych do udziału w kolejnej jesiennej edycji.

Termin Jesiennych Warsztatów Mikroskopowych (JWM) podamy w terminie późniejszym.

Zapraszamy do obejrzenia fotorelacji z warsztatów mikroskopowych. Poniżej przedstawiamy nagrodzone i wyróżnione prace uczestników.

I miejsce w kategorii – ZDJĘCIE

„Mrówka” – autor Natalia Leciejewska

I miejsce w kategorii – Film:

Tomek Popów: Rozstanie

Nagroda specjalna:

Stanisław Kaleta, głowa owada – model 3D Helicon Focus

Wyróżnienia:

Alicja M., balsam starego preparatu
Alicja M., pp łodygi sosny ze skazą negatyw
Alicja M., pp pąka jesionu negatyw

Joanna Bentkowska-Hlebowicz, Gwiaździste Niebo, chondryt w ciemnym polu, 40x.

Alicja M., włókna nylonu polaryzacja
Anna Borkowska, pająk ciemne pole
Dawid Mazerski – szpad islandzki
Joanna Brotko, Śruba, edf
Karolina Popów – noga muchy, jasne pole, negatyw
Monika Gil, kwasek cytrynowy, ciemne pole
Natalia Leciejewska: Pająk
Daria Adamczewska: Stawonóg
Paulina Paszko, Hodowla sianowa
Natalia Leciejewska, Ixodes ricinus

FOTORELACJA

Parametry obiektywów mikroskopowych.

Jeżeli zastanawiacie się na co zwrócić uwagę dobierając dodatkowy obiektyw do posiadanego mikroskopu zapraszamy do zapoznania się z parametrami obiektywów mikroskopowych.

Aby dopasować obiektyw do posiadanego mikroskopu należy zwrócić uwagę na następujące parametry obiektywów:

Rys.1 Podstawowe parametry obiektywów mikroskopowych.

1 . Powiększenie obiektywu.

Typowe powiększenia obiektywów w mikroskopie biologicznym to: 4x, 10x, 40x i 100x. Opcjonalnie można dokupić obiektywy 20x i obiektyw 60x. Każdej poszczególnej wartości liczbowej powiększenia odpowiada kolor na obwodzie obiektywu:

Powiększenie obiektywuKolor oznaczenia
4xczerwony
10xżółty
20xzielony
40xniebieski
60xfioletowy
100xbiały

2. Klasa optyki.

Światło jest falą elektromagnetyczną złożoną z fal o różnej długościach. Oko ludzkie jest wstanie rozróżnić 7 podstawowych długości fal, które odbieramy jako barwy. Każdej barwie przypisana jest określona długość fali, ale także każda z długościach fali ma różny współczynnik załamania. Światło przechodząc z ośrodka o mniejszej gęstości ( powietrze) do ośrodka o większej gęstości ( szkło) ulega załamaniu pod innym kątem. Promienie świetlne przechodzące przez soczewkę ze względu na różną wartość współczynnika załamania światła dla poszczególnych długości ulegają rozszczepieniu i zogniskowaniu w innej odległości od soczewki.

Aberracje chromatyczne to wady elementów optycznych( np. soczewki) polegająca na zogniskowaniu światła różnych długościach fali w innym miejscu. Używając przyrządów optycznych na granicach kontrastujących ze sobą barw widoczna jest charakterystyczna kolorowa obwódka, która pogarsza jakość odwzorowania szczegółów w obrazie mikroskopowym.


Rys. 2 Schemat powstawania aberracji chromatycznej.

Inną wadą układów optycznych są aberracje sferyczne, które powstają w wyniku przejścia światła przez element optyczny posiadający różną grubość. Im bardziej punkt przejścia światła zbliża się do brzegu soczewki, tym bardziej promienie ulegają załamaniu. Każda rzeczywista soczewka, której powierzchnie
są sferami, ma pewną grubość, dlatego występują w niej aberracje sferyczne, zależnie od rozmiarów soczewki i materiału, z którego jest wykonana. Jeżeli soczewka jest cienka to pomija się jej grubość. Obecnie dzięki komputerom i nowym maszynom obróbczym uzyskuje się optykę asferyczną czyli pozbawioną aberracji sferycznej. Otrzymujemy coraz lepszą jakość obrazu, ale przez to rośnie cena sprzętu.

Rys. 3 Schemat powstawania aberracji sferycznej


Obecnie produkowane obiektywy do mikroskopów są wielosoczewkowe. Po opracowaniu nowych, specjalnych gatunków szkieł, zwanych optycznymi w latach 70-tych XX wieku, stało się możliwe opracowanie obiektywów opartych o różną kombinację soczewek. Taka konstrukcja umożliwiła korekcję wad optyki. Z tego powodu zaczęto dzielić optykę na klasy:

Optyka achromatyczna to taka gdzie skorygowane są aberracje chromatyczne w 60 % pola widzenia dla dwóch długości fali 436 nm (barwa niebieska) i dla długości fali 780 nm ( barwa czerwona). Można to osiągnąć stosując grupy soczewek o wysokim i niskim współczynniku załamania po dwie (w dublety) lub po trzy (tryplety). Te grupy soczewek buduje się ze specyficznie dobranych dwóch typów szkła – flint (wysokodyspersyjne) i kron (niskodyspersyjne). Ich naprzemienne ułożenie redukuje odbicia przeszkadzające nam w obserwacjach załamania promieni świetlnych na granicy powietrze/szkło.

Optyka apochromatyczna to taka, gdzie aberracje  chromatyczne są skorygowane dla trzech długości fali (niebieskiej λ = 436 nm, zielonej λ = 566 nm i czerwonej λ = 780 nm). Są jeszcze superachromaty – obiektywy z korekcją dla czterech długości fali.


Optyka semiplanachromatyczna to taka, gdzie obiektywy oprócz korekcji aberracji chromatycznych dla dwóch długości fali 436 nm ( niebieska) i o długości fali 780 nm ( czerwona) poprzez zastosowanie odpowiedniej konstrukcji obiektywu uzyskuje się znaczną, bo 80 procentową korekcję płaskiego pola.


Optyka planachromatyczna posiada praktycznie całkowitą korekcję aberracji chromatycznych dla dwóch długości fali (niebieska 436 nm i czerwona 780 nm) oraz 95% korekcję płaskiego pola.


Optyka semiapochromatyczna – przez zastosowanie szkła fluorytowego o niskim rozpraszaniu tzn. dyspersji i wysokim współczynniku załamania, możliwa jest korekcja aberracji chromatycznych w części pola widzenia dla 3 długości fali (niebieskiej λ = 436 nm, zielonej λ = 566 nm i czerwonej λ = 780 nm).


Optyka planapochromatyczna – posiada korekcję aberracji chromatycznych dla 3 długości
fali (niebieskiej, zielona ,czerwonej ) i praktycznie całkowitą korekcja płaskiego pola (90-92%). Przy tej klasie optyki aberracje chromatyczne i sferyczne są dla obserwatora praktycznie nie dostrzegalne, ale wiąże się to z wysoką ceną urządzeń optycznych.


Obiektywy są droższe, ponieważ surowce, z których są wytwarzane są rzadziej spotykane w przyrodzie (fluoryty, np. fluorek litu, czy lantanowce, zwane ziemiami rzadkimi), cena 1 kg substancji to kilkaset do kilkunastu tysięcy dolarów. Elementy z nich wykonane wyróżniają się
budową i precyzyjnie trudną techniką produkcji – to wszystko wpływa na cenę urządzenia.

3. Apertura numeryczna.

Aperturą numeryczną nazywa się kąt zawarty między osią optyczną obiektywu a skrajnym promieniem świetlnym, który jeszcze wchodzi do soczewki czołowej obiektywu, mnoży się go przez współczynnik załamania materiału, z którego wykonana jest soczewka.

Rys. 4

A = n sinu,
gdzie: A – apertura numeryczna obiektywu,
n – współczynnik załamania światła pomiędzy preparatem a obiektywem,
u – kąt połówkowy, zawarty pomiędzy osią optyczną obiektywu a skrajnym
promieniem wpadającym do soczewki czołowej obiektywu,
Apertura numeryczna obiektywu wpływa na rozdzielczość optyczną obiektywu, czyli możliwość rozróżnienia dwóch punktów pod mikroskopem. Gdy zdolność rozdzielcza obiektywu rośnie, również zwiększa się wartość liczbowa apertury numerycznej – wynika to ze wzoru.

d = 2A/λ
d – zdolność rozdzielcza, A – apertura numeryczna obiektywu, λ – długość fali.


Niekiedy obiektywy dedykowane do technik obserwacyjnych ( np ciemnego pola) są wyposażone
w pierścień zmiennej apertury. Obecność takiej regulowanej przysłony w środku obiektywu daje możliwość regulacji ilości światła, które wpada do obiektywu.

4. Długość optyczna obiektywu.

Rys. 5 Obiektywy o różnej długości optycznej: pierwsze trzy od lewej o długości 35 mm, czwarty o długości 45 mm, piaty o długości 60 mm.

Długość optyczna obiektywu składa się z długości fizycznej obiektywu i odległości roboczej.Mikroskopy edukacyjne posiadają obiektywy o prostej budowie i małej długości optycznej wynoszącej 35 mm.

Standardowa długość obiektywu na rynku mikroskopów biologicznych to 45 mm (u nas w ofercie Genetic,
Genetic Pro, Evolution 100).

Rys 6 Długość optyczna i długość fizyczna obiektywu.

Pierwszą firmą, która zaczęła produkować dłuższe obiektywy – o długości 60 mm- była firma Nikon. Zwiększona długość optyczna obiektywów pozwala na skonstruowanie obiektywów o bardziej złożonym układzie optycznym ( składającej się z większej ilości soczewek) pozwalającym na uzyskanie optyki planachromatycznej, semiplanapochromatycznej, planapochromatycznej. Obiektywy o długości 60 mm oferujemy w mikroskopach Nexcope.

5. Rodzaj gwintu.

Wszystkie firmy konstruujące mikroskopy optyczne posługują się światowymi standardami konstrukcyjnymi. Historycznie najstarsze był dwa główne systemy mocowania obiektywów:

  • RMS (Royal Microscopial Society) calowy opracowany w Wielkiej Brytanii przez Królewskie Stowarzyszenie Mikroskopowe
  • DIN (Deutsches Institutfür Normung) metryczny opracowany przez Niemiecki Instytut ds. Norm

Potem doszedł jeszcze

  • JIS (Japan Industrial Standard) ustanowiony przez Japoński Standard Przemysłowy.

Obiektywy są wkręcane do odpowiednich gniazd w misie rewolwerowej mikroskopu. , przy wyborze są dla Obecnie w mikroskopach stosuje się następujące standardy obiektywów:

  • RMS – o średnicy gwintu 20,32 mm – standard najczęściej stosowany,
  • M25 – o średnicy gwintu 25 mm,
  • M32 – o średnicy gwintu 32 mm.

Obecnie standardy DIN i JIS odnoszą się do długości tubusu mikroskopu– odpowiednio 160 mm i 170 mm.

Obiektywy o krótszej długości optycznej ( 35 mm) również mają gwint RMS, który po wkręceniu do misy rewolwerowej fizycznie pasują. Jednakże mając krótszą długość optyczną obiektywu – układ ogniskujący nie wyostrzy nam obrazu.

Nie każdy obiektyw będzie pasował do każdego mikroskopu. Świadomość tego faktu jest bardzo ważna w przypadku stosowania zamienników.

6. Korekcja na szkiełko.

Szkiełka mikroskopowe nakrywkowe dostępne w handlu mają różną grubość, najczęściej od 0,1 [mm] do 0,3 [mm]. Niektóre mikroskopy ( mikroskopy odwrócone) mają obiektywy przystosowane do obserwacji preparatów przez dno szalki Petriego, którego grubość wynosi 1 mm. Obiektywy na obudowie mają podane dla jakiej grubości szkła przed preparatem zostały zaprojektowane. Obserwacje za pomocą obiektywu z korekcją na szkiełko muszą być dopasowane do grubości stosowanego szkiełka, inaczej obserwowane preparaty nie będą wyraźnie widoczne.
Jeśli na obiektywie wygrawerowano ,,-” oznacza to, że obiektyw może pracować z dowolnie grubym szkiełkiem nakrywkowym ale także bez szkiełka. Jeśli jest wygrawerowana wartość liczbową np.: 0,17 , to do przykrycia naszego preparatu należy użyć szkiełka o konkretnej grubości – 0,17 mm. Użycie grubszego szkiełka nakrywkowego spowoduje pogorszenie jakości odwzorowania obrazu mikroskopowego.

Niektóre obiektywy pozwalają na dostosowania korekcji grubości szkiełka. Takie obiektywy wyposażone są w ząbkowany pierścień, którym można korygować położenie jednej z soczewek obiektywu, aby optymalnie dostosować obiektyw do rzeczywistej grubości szkiełka nakrywkowego.

7. Immersja

Na obiektywie znajduje się także informacja, czy obiektyw wymaga zastosowania immersji i jakiego rodzaju. Immersja to ciecz stosowana pomiędzy soczewką czołową obiektywu, a szkiełkiem. Jest ona stosowana aby promień światła biegł w środowisku o stałym współczynniku i aby na granicy ośrodków nie rozpraszał się. Stosowanie immersji ma za zadanie poprawienie rozdzielczości optycznej obiektywu poprzez zwiększenie ilości światła. Immersja stosowana jest dla obiektów o dużym powiększeniu ( 60-100x). Najczęściej stosowanymi cieczami immersyjnymi są:

  • olejek immersyjny ( oznaczenie na obiektywie OIL)
  • woda ( oznaczenie W )
  • gliceryna (GLY)

8. Technika obserwacji.

Dodatkowo na obiektywach można spotkać informację do jakich technik obserwacji przeznaczony jest dany obiektyw. Najczęściej stosowane symbole to:

BF – Bright Field – jasne pole

DF – Dark Field – ciemne pole

PH – Phase Contrast – technika kontrastu fazowego

Pol – Strain-Free – technika polaryzacji, obiektyw wolny od naprężeń mechanicznych

EPI – do technik obserwacji z użyciem światła episkopowego, np. fluorescencji

HMC – kontrastu Hoffmana


Jak ustawić w mikroskopie oświetlenie metodą Koehlera?

Ustawienie oświetlenia wg metody Koehlera jest podstawową  czynnością  użytkownika mikroskopu, która zapewnia właściwe oświetlenie preparatu. Zasada oświetlenia Koehlera wzięła swą nazwę od nazwiska wynalazcy Augusta Koehlera (1866-1948). Metoda ta została opisana w 1893 roku, kiedy większość mikroskopów opierała się na lustrach i lampach gazowych jako źródłach oświetlenia.

Ustawienie oświetlenia wg zasady Koehlera powinno być rutynowo wykonywane jako część ustawiania mikroskopu. Wielu użytkowników mikroskopu nie stosuje go myśląc, że jego ustawienie jest złożone i czasochłonne. W rzeczywistości wymaga jedynie używania dwóch elementów mikroskopu: kondensora z jego przysłoną ( przysłona aperturowa) i przysłony polowej znajdującej się tuż nad źródłem światła, i zajmuje nie więcej niż dwie minuty. Prawidłowo ustawione oświetlenie w mikroskopie daje obraz  mikroskopowy o jednolitym kontraście a także wyższej rozdzielczości – dający więcej szczegółów.

Uwaga: nie wszystkie mikroskopy posiadają przesłonę polową

Etapy ustawiania oświetlenie metoda Koehlera:

  1. Ustawić ostry obraz preparatu mikroskopowego pod obiektywem 10x. Otwórz maksymalnie przysłonę aperturową (przysłona ta znajduje się pod stolikiem, w kondensorze)  Zamknij przysłonę polową, która znajduje się w podstawie nad źródłem światła (powierzchnia zmatowiona soczewki, na której rozprasza się światło żarówki)  w mikroskopie w układzie prostym lub nad kondensorem w mikroskopie odwróconym. Kiedy spojrzysz przez okulary, zobaczysz w obrazie preparatu małe oświetlone koło, czasami o nieostrych krawędziach (rysunek 1)
Rys 1 Obraz mikroskopowy z nieostrym brzegiem przysłony polowej.

2. Ustaw właściwą wysokość kondensora. Pokrętła regulacyjne kondensora znajdują się zwykle tuż przy pokrętłach ostrości, najczęściej z lewej strony mikroskopu pod stolikiem. Powoli przesuwaj kondensor w górę i w dół, spoglądając na preparat, aż zobaczysz, że krawędź oświetlonego koła  (brzeg przysłony polowej) będzie ostra. Postaraj się, aby krawędzie były jak najbardziej ostre (rysunek 2).

Rys.2 Obraz mikroskopowy z ostrymi brzegami przysłony polowej.

3. Gdy masz już koło o  ostrych krawędziach, należy wycentrować jego położenie tak aby znajdował się w centrum pola widzenia. W zależności od konstrukcji mikroskopu możemy dokonać centrowania przysłony polowej za pomocą wąsów wychodzących z oświetlacza lub za pomocą centrowania kondensora. Gdy powoli przekręcasz śruby centrowania, zobaczysz, że krąg światła będzie przesuwał się po polu widzenia. Powinieneś dążyć do tego, aby okrąg znajdował się pośrodku obrazu preparatu.

Rys 3 Obraz mikroskopowy z wycentrowana przysłoną polową.

4. Po wycentrowaniu kondensora otwórz przesłonę polową, aż krawędzie koła znikną z pola widzenia (rys. 4).

Rys.4 Obraz mikroskopowy z wycentrowaną i otwartą przysłoną polową.

5. Ostatnim etapem jest ustawienie otwarcia przysłony aperturowej znajdującej się w kondensorze. W przypadku mikroskopów o długości mechanicznej tubusu mikroskopowego 160 mm, należy wyciągnąć okular i popatrzeć w głąb tubusu. Zmniejszając i zwiększając średnicę przysłony aperturowej zobaczymy jej krawędź. Należy ustawić dla danego obiektywu taką jej średnicę by zajmowała ok. ¾ pola widzenia.

W przypadku mikroskopów z korekcją na nieskończoność ( na obiektywach znak ∞) na kondensorze jest wyskalowane ustawienie przesłony. Wyskalowanie może być opisane powiększeniem obiektywu lub wartością apertury numerycznej obiektywu ( NA).

Opisane powyżej pięć kroków pozwala na uzyskanie najlepszego obrazu mikroskopowego dla Twojego mikroskopu.

Oczywiście w wyjątkowych sytuacjach, można przy obserwacji niektórych preparatów, stosować inne ustawienia przysłony aperturowej, polowej i wysokości kondensora. Ważne by dobrać optymalne warunki obserwacji dla danego preparatu, czyli dające odpowiedni kontrast i rozdzielczość obrazu, tak aby wyciągnąć szukane detale w obrazie.

Mikroskop – narzędzie diagnostyczne w weterynarii

Mikroskop to narzędzie diagnostyczne, które ułatwia lekarzom prawidłowo rozpoznać chorobę. Jest powszechnie używany w lecznicach weterynaryjnych.

Mikroskop do podstawowych badań weterynaryjnych.

Nawet sprzęt w bardzo przystępnej cenie- Genetic Pro Bino pozwoli nam znaleźć krwinki w moczu, rozróżnić rodzaj pasożyta w skórze czy w kale.

<ing alt="">
Mikroskop Delta Optical Genetic Pro Bino

Jest on polecany jako pierwszy mikroskop dla lekarza weterynarii, zwłaszcza sprawdza się przy otwieraniu nowych gabinetów, gdzie koszty inwestycji odgrywają istotną rolę.

Dla lekarzy, którzy pracują w terenie np. zajmujących się chorobami ryb lub pszczół, dobrym rozwiązaniem może być wspomniany mikroskop DO Genetic Pro Bino akumulatorem.

<ing alt="">
Mikroskop Delta Optical Genetic Pro z akumulatorem

Mikroskop do specjalistycznych badań weterynaryjnych.

Coraz więcej lekarzy praktyków szkoli się w wąskich dziedzinach medycyny weterynaryjnej. Przybywa dermatologów, hematologów, onkologów. Do uzyskania umiejętności specjalistycznych niezbędny jest mikroskop z lepsza klasa optyki, który pozwoli na obejrzenie w powiększeniu detali preparatów z krwi, zeskrobin skóry, biopsji skóry, szpiku kostnego itd.

Mikroskopami, które pokażą bardzo dobrej jakości obraz jest :

<ing alt+"">
Mikroskop ProteOne
<ing alt+"">
Mikroskop Evolution100

Znalezienie przyczyny świądu u zwierząt bywa czasem nie lada wyzwaniem. Dzięki oglądaniu preparatów odciskowych oraz zeskrobin skóry można rozpoznać, który pasożyt wywołał ten stan i wprowadzić celowane i skuteczne leczenie. Dermatolodzy wykonują też ocenę mikroskopową biopsji skóry i rozróżniają miedzy innymi procesy bakteryjne od nowotworowych.

Szczególne wymagania co mikroskopu mają onkolodzy. badania onkologiczne wymagają wysokiej klasy sprzętu mikroskopowego dającego obraz mikroskopowy o dużej rozdzielczością dużą ilością szczegółów w badanych tkankach.W tego typu badaniach sprawdzą się mikroskopy z serii Nexcope, a szczególnie mikroskop Nexcope 620, z obiektywami o długości optycznej 60mm, które pozwala na uzyskanie jasnego obrazu, o wysokim kontraście. Opcjonalnie mikroskop Nexcope można doposażyć w obiektyw 100x z immersją wodną. Obiektyw ten jest bardzo wygodnym rozwiązaniem, gdyż nie wymaga pracochłonnego czyszczenia z olejku immersyjnego, a jedynie zabrudzenia wody z soczewki czołowej obiektywu.

<ing alt="">
Mikroskop NexcopeNE620

Praktyczne znaczenie mikroskopu w weterynarii.

Badania mikroskopowe są coraz częściej dostępne w lecznicach ponieważ skracają czas oczekiwania na wynik z laboratorium. Część badań np.: diagnozowanie babeszjozy może być z powodzeniem wykonana w lecznicy, a pacjent będzie miał większe szanse na przeżycie, jeśli leczenie zostanie szybko wprowadzone. Niektórzy lekarze doszli już do takich umiejętności, że potrafią rozpoznać tą pierwotniaczą chorobę krwi również w preparatach niebarwionych. Chociaż do oceny krwi nadaje się każdy mikroskop Delta Optical, jednak im lepsze obiektywy i bardziej profesjonalna optyka, tym łatwiej i skuteczniej się pracuje. Mimo, że babeszjozę oraz anemię można już rozpoznać na DO Evolution100, to lepszej jakości będzie obraz w Nexcope620. Ten ostatni polecany jest też do oceny szpiku kostnego.

<ing alt+"">
Włosień w mięśniu (mikroskop NexcopeNE620, kamera DLT-Cam Pro 6,3MP)
<ing alt+"">
Rozmaz krwi ludzkiej (mikroskop NexcopeNE620, kamera DLT-Cam Pro 6,3MP)

Mikroskop do badań pasożytów.

Dla lekarzy, którzy potrzebują oglądać obraz trójwymiarowy, na przykład oceniając pasożyty zewnętrzne ptaków, albo badając mięso metodą wytrawiania, pod kątem obecności włośni polecamy mikroskopy stereoskopowe z serii SZ -, które dają powiększenia 7-30x, 10-45x, 8-50x.

Mikroskop SZ-430 B
Mikroskop SZ-450 T
<ing alt="">
Mikroskop SZ-630

Mikroskop weterynaryjny z kamerą.

Niektórzy lekarze weterynarii decydują się na kupno mikroskopu wraz z kamerą. Wykonane zdjęcia mogą być archiwizowane w dokumentacji pacjentów. Dzięki temu możliwe jest miedzy innymi kontrolowanie przebiegu leczenia poprzez porównywanie obrazu mikroskopowego tkanek. Do tego celu polecamy kamery z serii DLT-Cam Pro o rozdzielczości co najmniej 5MP. Obrazy uzyskane kamer można także wykorzystać w publikacjach naukowych.

<ing alt="">
Kamera DLT-Cam Pro 5MP USB 2.0

Coraz częściej lekarze weterynarii podchodzą do obrazu mikroskopowego marketingowo – kamera mikroskopowa jest narzędziem pozwalającym na pokazanie właścicielowi zwierzęcia na ekranie przyczyny choroby. Ma to niebagatelne znacznie w rozmowach z klientami i tłumaczenia im, co dolega ich pupilowi. Wyobraźnia nie zastąpi wrażenia wzrokowego. Czasami zobaczenie pasożyta, który drąży skórę psa i doprowadza do ogromnego świądu i cierpienia pacjenta, może uzmysłowić właścicielowi powagę sytuacji. Przykładem kamer podłączonych do monitora są kamery HDMI

<ing alt="">
Kamera DLT-Cam 1080HDMI USB

Więcej informacji na temat doboru kamer jest na https://blog.mikroskopia.com/wp-admin/post.php?post=1033&action=edit oraz https://blog.mikroskopia.com/wp-admin/post.php?post=1291&action=edit

https://deltaoptical.pl/

Jak wybrać kamerę mikroskopową? -cześć 2. Dobór do techniki obserwacji i powiększenia mikroskopu.

Przy doborze kamery mikroskopowej istotnymi warunkami jakie powinniśmy wziąć pod uwagę są techniki obserwacji i powiększenia mikroskopu, z którym kamera będzie współpracować. Jak pisaliśmy wcześniej ( omawiając podstawowe parametry kamer ) warto zastanowić się jakich powiększeń mikroskopu będziemy używać najczęściej. Generalnie należy kierować się zasadą – im mniejsze powiększenie tym większa rozdzielczość kamery. Wynika to z praw fizyki: przy małym powiększeniu obserwujemy większy fragment próbki, w którym należy spodziewać się większej ilości szczegółów. Przy korzystaniu z mikroskopów stereoskopowych dobrze by było, gdyby kamera z której korzystamy miała minimum rozdzielczość 5 MP. Większe rozdzielczości kamery mikroskopowej przekłada się najczęściej na większy rozmiar matrycy ( przekątną), a co za tym idzie większe pole widzenia (o tym pisaliśmy tutaj) co w mikroskopii stereoskopowej jest niezwykle istotne.

Przy alternatywnych technikach obserwacji sprawa ma się nieco inaczej. W ciemnym polu, kontraście fazowym czy fluorescencji do sensora jest dociera znacznie mniej światła niż w jasnym polu. W związku z tym kamera potrzebuje sensorów wysokoczułych o dużym pikselu, które dużo lepiej sobie radzą w warunkach z małą ilością światła. Wysokoczułe sensory są również pożądane w badawczych obserwacjach mikroskopem stereoskopowym, gdzie w świetle odbitym otrzymujemy znacznie mniej światła niż w świetle przechodzącym w mikroskopie biologicznym. Do tego typu zastosowań odpowiednie są kamery wyposażone w sensor Sony Exmor.

Przetestujmy teraz kilka kamer o skrajnie różnych parametrach na mikroskopie biologicznym Genetic Pro na wszystkich oferowanych przez ten mikroskop powiększeniach. Do dyspozycji mamy obiektywy 4x, 10x, 40x i 100x. Do omówienia tematu skorzystamy z kamer DLT-Cam Basic 2MP USB 2.0, DLT-Cam Pro 2MP USB 2.0, DLT-Cam Pro 6,3 MP USB 3.0 oraz DLT-Cam Pro 20MP USB.3.0.

Poniżej porównanie parametrów kamer:

Jak widzimy, największy sensor ma zdecydowanie kamera 20MP , jak również i najwyższą czułość charakteryzującą sensory Sony Exmor.

Porównajmy najpierw, jak dużą powierzchnię preparatu rejestruje każda kolejna kamera. Porównajmy zdjęcia spreparowanych pręcików lilii pod obiektywem 10x:

Zdjęcie wykonane kamerą DLT-Cam Basic 2MP (obiektyw 10x)

Zdjęcie wykonane kamerą DLT-Cam Pro 2MP USB 2.0 (obiektyw 10x)

Zdjęcie wykonane kamerą DLT-Cam Pro 6,3MP USB 3.0 (obiektyw 10x)

Zdjęcie wykonane kamerą DLT-Cam Pro 20MP USB 3.0 (obiektyw 10x)

Jak widzimy, im większy sensor, tym większa cześć pola widzenia zostanie uchwycona przez kamerę.

Porównajmy sobie teraz ten sam obiekt w preparacie na tym samym zoomie (50%):

Porównanie „powiększeń” jakie dają kamery tego samego fragmentu preparatu pod obiektywem 10x i zoomie 50% dla kamer kolejno: Basic 2MP, Pro 2MP, Pro 6,3MP i Pro 20MP.

Jak widzimy, kamera Basic daje nam najmniejsze pole widzenia. Po pierwsze, ma ona najmniejszy sensor. Po drugie, nie posiada ona adaptera optycznego jaki występuje w kamerach serii PRO. Adaptery optyczne mają za zadanie „dopasować” szerokość wiązki światła wychodzącej z układu optycznego mikroskopu tak, aby pokryła ona całą powierzchnię sensora. W kamerach serii Basic światło trafia z obiektywu prosto na sensor, który rejestruje zaledwie około 30% pola widzenia widzianego w okularach. Dzięki adapterom optycznym w kamery PRO rejestrują ponad 2 razy więcej powierzchni preparatu: około 70% pola widzenia obserwowanego w okularach.

Porównajmy teraz szczegółowość otrzymanego obrazu – tym razem ustawmy zoom każdego obrazu na inną wartość w taki sposób, aby wybrana struktura (centralna wiązka przewodzącą) była na zdjęciu podobnej wielkości jak widać na zdjęciu poniżej:

Jak widać na poniższych zdjęciach, najlepiej na małych powiększeniach radzi sobie kamera 20MP, ale szczegółowość obrazu jest porównywalna z obrazem z kamery 6,3MP. To dowód na to, że nie potrzebujemy bardzo dużych rozdzielczości do obserwacji w jasnym polu w mikroskopie biologicznym.

Im większe powiększenie, tym, różnice w szczegółowości coraz bardziej się zacierają. Wydawałoby się to paradoksalne, lecz na kamerze o sensorze 2MP widzimy taki sam, jeżeli nie bardziej szczegółowy obraz niż w kamerze 20MP!

Najbardziej uniwersalną kamerą do obrazowania w każdym powiększeniu okazała się kamera 6,3MP. Kamery o zbliżonej rozdzielczości (a także wielkości sensora) najlepiej poradzą sobie w różnych powiększeniach.

Porównanie tego samego fragmentu preparatu pod obiektywem 4x.

Porównanie tego samego fragmentu preparatu pod obiektywem 10x.

Porównanie tego samego fragmentu preparatu pod obiektywem 40x.

Porównanie tego samego fragmentu preparatu pod obiektywem 100x.

Jak stworzyć mikropanoramę ze zdjęć mikroskopowych?

W mikroskopii bardzo często zdarza się, że pole widzenia mikroskopu przy interesującym nas powiększeniu nie obejmuje w całości interesującego nas fragmentu preparatu. W takiej sytuacji możemy wykorzystać funkcję oprogramowania DLTCam Viewer kamer DLT-CAM PROmikropanoramę.

Oprogramowanie DLTCam Viewer pozwala na tworzenie mikropanoram w dwóch trybach:

  • z wcześniej wykonanych zdjęć
  • w trybie live view

Aby wykonać zdjęcie w obu trybach kluczowe jest po ustawieniu balansu bieli i czasu ekspozycji przejście w tryb manualny, tak aby kolejne kadry miały takie same warunki naświetlenia i ustawienia balansu bieli.

Ustawianie czasu ekspozycji i balansu bieli.
  1. Tworzenie mikropanoramy z wcześniej wykonanych zdjęć.

Aby utworzyć mikropanoramę z wcześniej wykonanych zdjęć należy wykonać serię zdjęć, których kadry będą się nakładać co najmniej w 30%:

Cztery pojedyncze ujęcia obejmujące kolejne fragmenty preparatu.

Następnie w oprogramowaniu w zakładce Przetwarzaj wybieramy Zszywanie i w oknie dialogowym wskazujemy zdjęcia, z których oprogramowanie ma złożyć mikropanoramę:

Podgląd programu DLTCam Viwer z widocznym oknem dialogowym.

Po zakończeniu zszywania otrzymujemy zdjęcie wynikowe:

Zdjęcie wynikowe powstałe z zszycia 4 zdjęć.

Na zdjęciu wynikowym mogą pojawić się na brzegach zaciemnienia w postaci schodów, które wynikają z nierównoległego przesuwu preparatu. Możemy je wyeliminować przycinając zdjęcie w oprogramowaniu:

2. Tworzenie mikropanoramy z trybie live view.

Mikropanoramę możemy także tworzyć w trybie live view. Po ustawieniu czasu ekspozycji i balansu bieli należy wybrać Zszywanie, a program pokaże kadr na tle szachownicy do którego przy przesuwaniu preparatu będą doszywane kolejne fragmenty zdjęcia:

Preparat na stoliku należy przesuwać powoli, tak aby okno referencyjne miało kolor zielony. Jeżeli będziemy przesuwać za szybko, oprogramowanie może mieć problem z dopasowywaniem kolejnych elementów i będzie nam to sygnalizowało ramką o żółtym kolorze. Jeżeli algorytmy na skutek szybkiego przesuwu zgubią części wspólne obramowanie będzie miało kolor czerwony i operację zszywania trzeba będzie zacząć od początku:

3. Wykorzystanie mikropanoram.

Funkcja mikropanoram pozwala na tworzenie obrazów większych fragmentów preparatu niż pole widzenia mikroskopu przy wybranym powiększeniu, ale także na tworzenie zdjęć o większej rozdzielczości niż rozdzielczość posiadanej kamery.

Wszystkie zdjęcia w artykule zostały wykonane pod obiektywem 4x mikroskopem DO Proteone i kamerą DLT-CAM PRO 2 MP USB 2.0

Do czego służy kondensor mikroskopu?

Kondensor mikroskopu to element optyczny mikroskopu znajdujący się pomiędzy źródłem światła a obiektywem. Zadaniem kondensora jest zapewnienie równomiernego oświetlenia preparatu.

Kondensor w mikroskopie Genetic Pro Trino.

W prostych mikroskopach edukacyjnych posiadających obiektywy o małych i średnich powiększeniach ( do 40x) kondensor najczęściej składa się z jednej soczewki umieszczonej bezpośrednio w stoliku i nie ma możliwości regulacji jej położenia względem preparatu.

Kondensor w stoliku mikroskopu DO Biolight 500.

W mikroskopach z obiektywami o dużym powiększeniu ( powyżej 40x) kondensor jest układem optyczny, składającym się z 2 soczewek. Taka budowa kondensora została opracowana przez Ernesta Abbego w 1872 roku. Kondensor Abbego umieszczony jest pod stolikiem w uchwycie kondensora, który posiada możliwość zmiany położenia kondensora względem preparatu. Dodatkowo w kondensorze znajduje się przysłona irysowa, która reguluje średnicę strumienia światła padającego na preparat. Przesłona ta nosi nazwę przesłony aperturowej i służy do dopasowywania apertury numerycznej kondensora do aktualnie używanego obiektywu. Regulacja przysłony aperturowej dokonuje się poprzez dźwignię lub pierścień. W kondensorze bardzo często znajduje się uchwyt na filtry barwne. Taka budowa kondensora jest w np. w mikroskopie z serii Genetic Pro.

Kondensor jasnego pola mikroskopu Genetic Pro.

Niektóre mikroskopy na kondensorze mają wyskalowaną aperturę dla poszczególnych obiektywów np w ProteOne, Evolution100, Nexcope NE610 i Nexcope NE620

W kondensorach mikroskopów Nexcope znajdują się specjalne otwory na wsuwki z ciemnym polem i kontrastem fazowym

Wsuwka kondensora używana w mikroskopach Nexcope (widoczne gniazdo do jasnego pola BF i gniazdo do ciemnego pola DF)
Wsuwka kondensora używana w mikroskopach Nexcope do kontrastu fazowego (widoczne gniazdo do jasnego pola oraz gniazda do kontrastu fazowego dla obiektywu 100x oraz dla obiektywów 10/20/40x)

W mikroskopach badawczych o dużym polu widzenia ( np. w mikroskopie L-1000 ) znajduje się kondensor Abbego z dodatkową uchylną soczewką czołową. W przypadku korzystania z obiektywów o małych powiększeniach ( 2x,4x) soczewka uchylna jest usuwana z toru optycznego, a przy korzystaniu z obiektywów o powiększeniu powyżej 4x soczewka jest wprowadzana w tor optyczny.

Właściwe ustalenie wysokości kondensora i średnicy otwarcia przesłony aperturowej do używanego obiektywu zdecydowanie wpływa na jakoś obrazu mikroskopowego: na jego kontrast, rozdzielczość i głębię ostrości.

Aby ustawić właściwą wysokość kondensora należy przejść przez poniższa procedurę:

1.pod wybranym obiektywem ustawiamy ostry obraz preparatu.

2. Kładziemy cienki nieprzezroczysty przedmiot np. folię aluminiową, wizytówkę na górnej soczewce oświetlacza (kolektora), tak by zasłaniał mniej więcej połowę obrazu.

3. Zmniejszamy średnicę przysłony aperturowej dźwignią lub pierścieniem regulacji przysłony aperturowej.

4. Obracając pokrętłem ustawiania wysokości kondensora wybieramy taką wysokość,
aby obserwowana przez okular krawędź obiektu na kondensorze (np. folii) była ostra
przy jednoczesnym ostrym obrazie preparatu.

Po ustawieniu prawidłowej wysokość kondensora należy ustawić właściwą średnicę światła
przysłony aperturowej. Aby zaobserwować obraz apertury (ostre brzegi przysłony aperturowej) należy wysunąć okular z tubusu okularowego i popatrzeć bezpośrednio w tubus. Najlepiej wcześniej w tym celu zmniejszyć intensywność oświetlenia. Dla każdego obiektywu należy tak ustawić średnicę irysowej przysłony aperturowej, aby patrząc w tubus okularowy po wyjęciu okularu, stanowiła ona ok.70-80% średnicy pola widzenia.

Prawidłowe ustawienie otwarcia przysłony aperturowej kondensora.

Jeśli średnica apertury kondensora jest zbyt mała, wtedy zdolność rozdzielcza jest również mała. Przysłonę otwieramy szerzej, gdy potrzebujemy oglądać preparat w niskim kontraście, z mniejszą głębią ostrości i dużą jasnością.
Opisane powyżej szczegóły budowy kondensorów dotyczą kondensorów jasnego pola w mikroskopach w układzie prostym. Na szczególną uwagę zasługują kondensory do technik kontrastowych ( ciemnego pola czy kontrastu fazowego). W przypadku kondensora ciemnego pola w centrum apertury kondensora jest umieszczony okrągły dysk, który blokuje światło ze środka pęku światła wychodzącego z oświetlacza.

W przypadku techniki kontrastu fazowego stosuje się specjalne kondensory tarczowe. Kondensor tarczowy posiada specjalną tarczę na której umieszczone są gniazda dla każdego z obiektywów z pierścieniową przysłoną stosowana w kontraście fazowym. Dodatkowo na tarczy umieszczone jest gniazdo do jasnego pola ( bez przysłon), a często gniazdo do ciemnego pola.

Kondensor tarczowy używany w mikroskopach ProteOne do kontrastu fazowego- widok od spodu (widoczne gniazda do kontrastu fazowego dla różnych obiektywów fazowych oraz gniazdo do jasnego pola)

Więcej o technice:

– ciemnego pola na https://blog.mikroskopia.com/techniki-obserwacji-ciemne-pole/

– kontrastu fazowego na https://blog.mikroskopia.com/mikroskop-biologiczny-kontrast-fazowy/

Krwinki w moczu pod mikroskopem.

Jedną z metod oceny zdrowia zwierząt jest badanie obecności w moczu elementów morfotycznych krwi. W moczu zdrowych zwierząt mogą występować krwinki białe (leukocyty) i czerwone (erytrocyty). Obecność zbyt dużej ilości krwinek białych w moczu świadczy o stanie zapalnym. Obecność zbyt dużej ilości krwinek czerwonych może być z różnych przyczyn, między innymi zdarza się przy uszkodzeniu naczynek krwionośnych ściany pęcherza moczowego, gdy w pęcherzu moczowym obecny jest kamień moczowy i drażni tę ścianę. Dlatego mówimy, że ktoś „ma krew w moczu”, gdy ma kamień w układzie moczowym i ten kamień uszkadza naczynka krwionośne w układzie moczowym (nerce, pęcherzu, cewce).

Rutynowo w gabinetach weterynaryjnych wykonuje się badanie mikroskopowe niebarwionego preparatu moczu. Trudnością w takim badaniu jest odróżnienie erytrocytów od leukocytów, a także identyfikowanie artefaktów w postaci np. pęcherzyków powietrza.

Krwinki czerwone są mniejsze niż krwinki białe, nie mają jąder komórkowych, są opalizujące. Można to zauważyć przy poruszaniu mikrośrubą, że czasem wewnątrz erytrocytów pojawia się lekko zielonkawy kolor.

Krwinki białe są większe, wewnątrz zawierają jądro komórkowe.

Krwinki w moczu (mikroskop Nexcope 620, obiektyw 40x, kamera DLT-Cam Pro 6,3MP)
Krwinki i nabłonek (mikroskop Nexcope620, obiektyw 40x, kamera DLT-Cam Pro 6,3MP)

Kolejnym elementem, który możemy obserwować w moczu są artefakty, które mogą powstać podczas przygotowania preparatu. Pod szkiełko nakrywkowe może dostać się pęcherzyk powietrza, który czasami łatwo pomylić z erytrocytem.

Pęcherzyki powietrza , w przeciwieństwie do erytrocytów, miewają różne wielkości, nie opalizują, zwykle mają idealnie okrągłe kształty i mogą mieć widoczną grubą ciemną linię na brzegach (granicę pęcherzyka)

Pęcherze powietrza
w moczu, preparat z licznymi zanieczyszczeniami z kuwety kota (mikroskop Nexcope620, obiektyw 10x, kamera DLT-Cam Pro 6,3MP)

Kryształy w moczu kota

Mikroskop Evolution 100, kamera DLT Cam Pro 6,3 MP, obiektyw 10x

Kryształy- trójfosforany amonowo-magnezowe (nz. struwitami) obecne w moczu kota, widoczne pod obiektywem 10x. W obrazie mikroskopu optycznego struwity mają postać od 3 do 6-bocznych bezbarwnych pryzmatów. Przy podejrzeniu obecności kryształów, jeśli nie widać ich w polu widzenia, należy zwrócić uwagę szczególnie na brzegi preparatu (w przypadku małej ilości kryształów, umieszczają się one głównie na brzegach szkiełka nakrywkowego).

Mikroskop Nexcope NE620, kamera DLT Cam Pro 6,3 MP obiektyw 10x
Mikroskop Nexcope NE620, kamera DLT Cam Pro 6,3 MP, obiektyw 40x

Z kolei oglądając mocz, w którym erytrocyty zalegają pole widzenia, można nie zobaczyć kryształów, które znajdują się pod krwinkami (są na dole preparatu/głębiej, ponieważ są cięższe od krwinek). Wtedy, po dokonaniu badania podstawowego, warto rozcieńczyć mocz wodą (przynajmniej w stosunku 1:1) i wówczas, przy rzadziej ułożonych erytrocytach, można będzie zobaczyć kryształy między krwinkami.

Kryształy są ułożone w moczu na różnych głębokościach próbki, część jest powierzchownie, pozostałe są na dnie. Przy fotografowaniu ich kamerą mikroskopową, trudno jest uzyskać wyraźny obraz wszystkich elementów. Należy wybrać głębię ostrości koncentrując się na najbardziej ciekawym dla nas obrazie.