[Preparaty] Głowa komara

Komar pijący krew. Za zgodą D. Kucharski i K. Kucharska. http://www.kucharscy-foto.comli.com

Są niemal wszędzie, są natrętne, są jednymi z najniebezpieczniejszych zwierząt na Ziemi, uśmiercając co roku ponad półtora miliona ludzi, jednocześnie są niezwykle interesujące – komary.


Komary należą do rzędu muchówek (Diptera), dużej grupy owadów liczącej sobie ponad 125000 gatunków. Tworzą w niej dużą rodzinę komarowatych (Culicidae) składającą się z blisko 3,5 tysiąca gatunków. Są zwierzętami o dość typowej, jak na owady, budowie. Ich cechą charakterystyczną jest specjalnie przekształcony aparat gębowy typu kłująco-ssącego, służący do pobierania pokarmów płynnych, np. krwi.

Głowa komara, x40.

Komary, choć przeważnie małe i delikatne, prowadzą niezwykle intensywny tryb życia. Samice składają jaja w zbiornikach ze stojącą wodą. Mogą to być jeziora, oczka wodne, a nawet kałuże czy drobne przedmioty pozostawione przez człowieka, w których woda utrzymuje się przez dłuższy czas.  Z jaj wykluwają się larwy o dość niezwykłej budowie i trybie życia. Są wydłużone i przeważnie spoczywają głową w dół przy samej powierzchni wody. Z tyłu odwłoka mają specjalny syfon, którym pobierają powietrze sponad lustra wody. Gdy coś je spłoszy, szybkimi ruchami zanurzają się w głębinę. Larwy odfiltrowują z wody różne substancje organiczne, czasami bywają drapieżnikami. Po krótkim czasie przekształcają się w poczwarki. Są one wyjątkowe w świecie owadów, bo obdarzone zdolnością ruchu. Z poczwarek wylęgają się dorosłe komary, wychodząc na powierzchnię wody. To z nimi mamy najczęściej do czynienia.

Erytrocyty zaatakowane przez zarodźca. Powiększenie 1000x, immersja.

Dorosły komar, jeśli jest samcem, żyje sobie bez szkody dla człowieka, gdyż żywi się nektarem kwiatów. Zupełnie inaczej ma się sprawa z samicami. Ponieważ wytworzenie dużej liczby jaj w krótkim czasie wymaga sporej dawki energii, wybrały one łatwo dostępny i wysokoenergetyczny pokarm – krew zwierząt. Na niektórych obszarach globu jest to niemal wyłącznie jedyne źródło tak wartościowego pokarmu, stąd tak dużo tych i innych „krwiopijców” na dalekiej północy. Samica wyszukuje swoją ofiarę na kilka sposobów – wyczuwa jej temperaturę, wydzielane zapachy (np. kwas mlekowy), podwyższone stężenie wydychanego dwutlenku węgla. Następnie wbija swój aparat gębowy i wypija krew, napełniając nią swój odwłok. Przy okazji owad wpuszcza ślinę zawierającą substancje zapobiegające krzepnięciu krwi. Bardzo często w jego śliniankach znajdują się też różnego rodzaju pasożyty. Do najgroźniejszych należą pierwotniaki, np.  zarodziec malarii, wirusy żółtej febry, nicienie filarie powodujące słoniowaciznę. Opita krwią samica jest gotowa do rozrodu. Cykl rozwojowy szybko się więc zamyka.

Oczy komara, x100.

Komary można oglądać zarówno przy użyciu mikroskopów stereoskopowych (np. złapane okazy w szalkach Petriego) jak i pod mikroskopem biologicznym przy zastosowaniu oświetlenia zewnętrznego lub w świetle przechodzącym, gotowy preparat. Preparat z głowy komara możemy znaleźć w zestawach gotowych preparatów Delta Optical.